Coober Pedy

Woensdag 5 oktober 2016

Voor het eerst moeten wij voor het douchen apart betalen. 20 cent per 2 minuten. Dat valt nog mee, maar het kan aardig oplopen. Rianne heeft nauwelijks water, laat staan warm water. Ik tref het beter. De waterstraal is ruim en warm. Hier zijn wij in de woestijn. De camping heeft wel een zwembad, maar er is geen water in. Voor de liefhebbers wordt dat droogzwemmen.

Volgens Paul (loodgieter, geen gasfitter) is er geen lek. De rubber ring in de aansluiting van de leiding op de gasfles is niet beschadigd. Wij laten de fles vullen en bewaren de factuur voor de eindafrekening in Melbourne.

Vandaag bezoeken wij een Servische kerk, een Presbyteriaanse kerk en een katholieke kerk. Alle drie in de zachte bruin-wit gevlekte rotsen van verschillende heuvels uitgehouwen. Aan de voorzijde is een stuk van elke heuvel weggezaagd. Een gemetselde muur met ramen zorgt voor de scheiding tussen binnen- en buitenwereld. Alle drie de kerken zijn sober ingericht. Ondanks het gemeenschappelijke gegeven van een grotkerk ademen ze een heel verschillende sfeer. Vooral het altaar van de Presbyteriaanse kerk spreekt ons aan omdat het in al zijn eenvoud is gemaakt van primitieve arbeidsmiddelen uit de ambachtelijke opaalmijnbouw.

Ook brengen wij een bezoek aan het Umoona-museum. Na een korte film over de vondst van de eerste opaal ongeveer een eeuw geleden en de ontwikkeling van de opaalmijnbouw en van Coober Pedy als woon- en verblijfplaats volgt een rondleiding door het museum.

In de zomer kan de buitentemperatuur overdag oplopen tot een kleine 50 graden in de schaduw. ’s Winters kan de nachttemperatuur dalen tot 0 graden. De temperatuur in een grotwoning varieert ’s zomers van 20 tot 26 graden en daalt ’s winters tot zo’n 18 graden. Airconditioning is niet nodig, maar een heater voor de verwarming kan soms nodig zijn.

Wij krijgen een grotwoning te zien met ingerichte woonkamer, slaapkamers, een keuken, toilet en badkamer. De grotwanden zijn tegelijkertijd ook de muren en plafonds van de verschillende ruimtes. Met een speciale coating probeert men te voorkomen dat de zandsteen erodeert en als zand uit elkaar valt. Alleen de vloeren zijn geëgaliseerd. Hier zijn zij betegeld. In andere locaties ligt er kaal beton of vloerbedekking.

De bouw van een woning is relatief goedkoop. Een paar grote gaten in een berg boren en de ruwbouw staat al. Wil je je huis vergroten, dan boor je er gewoon een kamer bij. Alleen nog een paar leidingen en afvoeren aanbrengen, de vloer egaliseren en klaar is de woning. Inmiddels woont 70% van de bevolking van Coober Pedy in een grotwoning. In sommige heuvels is er zelfs sprake van twee of drie woonlagen. Reden voor de gemeente om het maken van nieuwe grotwoningen in de binnenstad te verbieden. Dat zou tot instortingsgevaar kunnen leiden. In de heuvels buiten het centrum mag nog wel worden gebouwd.

Daarna dalen wij af naar een oude mijn. Wij krijgen uitleg over de manier waarop in verleden en heden naar opaal werd gezocht. Een eeuw geleden maakten miners de schachten en gangen met pikhouwelen. Nu gebruiken zij brede ronde boren bij het maken van schachten en machines met een soort brede krabbers om meer vierkante ruimten te maken. In een gangwand zijn nog kleine stukjes opaal achtergebleven. Zij zitten vast in het gesteente en kunnen alleen met handgereedschap worden losgepeuterd. Het museum laat deze stukjes natuurlijk zitten om de bezoekers te laten zien, hoe opaal in de grond zit.

Het zoeken naar opaal is geen zaak van bedrijven, maar van individuele personen. Wie opaal wil vinden, kan voor een gering bedrag een stuk grond op zijn naam laten registreren en vervolgens beginnen met graven. Alle gevonden opaal is je persoonlijk eigendom, verhandelbaar tegen prijzen die een ander ervoor wil betalen, afhankelijk van grootte en kwaliteit. De licentie blijft maar drie maanden geldig en kan dan worden vernieuwd. Dit is om te voorkomen dat mensen een stuk land op hun naam laten zetten en zich dan jaren lang niet laten zien. De aanschaf van handgereedschap kost maar een paar duizend dollar. Als je de zaken groter wilt aanpakken en met machines wilt werken, ben je al gauw een begininvestering van zo’n 50000 AUD kwijt. Garantie op het vinden van opaal is er niet. Er zijn mensen schatrijk geworden. Anderen zijn na gewonnen rijkdom weer straatarm geworden of hebben gewoon nooit wat verdiend.

In het museum hangen verschillende vergrotingen van foto’s van Peter Rowe, onze chauffeur en gids op de Mail Run die wij gisteren meemaakten. Ook elders in het stadje komen wij zijn foto’s tegen. Prachtige foto’s van de Stuart Ranges, de Breakaways, de afvalbergen van verlaten mijnvelden.

Naast het museum staat het luxueuze Desert Cave Hotel. De ingang en een stuk of twintig kamers zijn bovengronds gebouwd. De rest van het hotel ligt onder de grond. De receptie, de bar, het restaurant, de ruimte met speel- en gokautomaten, een groot aantal kamers. Ook zijn er enkele winkeltjes met luxe artikelen. Alle ruimtes hebben een mooie tegelvloer en aan de wanden hangen aboriginal kunstwerken en oude foto’s met begeleidende teksten over de eerste 60 jaar van Coober Pedy.

In de loop van de dag leren wij het nodige over opaal. Opaal is een stuk glas, op natuurlijke wijze gevormd door onder hoge druk samenpersen van amorfe silica en water in de poriën van poreuze gesteenten. Opaal kan verschillende kleuren hebben, afhankelijk van de weerkaatsing van het licht. Hoe kleurrijker het glas is, hoe meer het waard is. Hetzelfde geldt ook voor de grootte en de dikte. Opaal wordt als een siersteen of als zelfstandig sieraad verkocht, maar ook verwerkt in oorbellen, halskettingen, armbanden, kronen en andere kostbaarheden. De triplets zijn de goedkoopste sieraden. Zij bestaan uit een dunne opaal, die op een zwarte steen is gelijmd en waaroverheen een coating is aangebracht. Dan zijn er de doublets, de opalen die zonder coating op een zwarte steen  zijn gelijmd om het invallende licht terug te kaatsen. De duurste variant is die van de solids, de opalen die dik genoeg zijn om zelfstandig in een sieraad te worden verwerkt en om ook zelf het licht te breken en terug te kaatsen.

Midden in de stad ligt een heuvel die onderdak biedt aan een aantal winkels en een bar. Boven op de heuvel is een uitzichtpunt. Van daar kijken wij uit over de stad. In alle heuvels om ons heen zien wij afgesneden hellingen, voorgeplaatste gevels, gruishopen naast de opritten. Schoorstenen steken uit de heuvels omhoog en vormen tekens van ondergronds leven.

Als de zon wat lager staat, rijden wij nog even naar de afvalhopen van verlaten mijnen langs de Stuart Highway. Het smetteloos witte zand steekt scherp af tegen de rode oppervlakte van het land en de strakblauwe hemel.